Organisatie

Per gerechtelijk arrondissement is er één rechtbank van eerste aanleg. In totaal telt België 27 rechtbanken van eerste aanleg. De adressen van deze rechtbanken vindt u hier. De rechtbank bestaat uit beroepsrechters die voor het leven zijn benoemd. Elke rechtbank kent een voorzitter, die de leiding heeft over de rechtbank en de zaken in kort geding behandelt. Daarnaast zijn er één of meer ondervoorzitters die de voorzitter bijstaan, en gewone rechters. Bepaalde rechters worden benoemd tot onderzoeksrechter, beslagrechter of rechter in de jeugdrechtbank.

De rechtbank van eerste aanleg is opgedeeld in ofwel 3 ofwel 5 afdelingen. Elke rechtbank van eerste aanleg kent minstens 3 afdelingen, zijnde een afdeling voor burgerlijke zaken (burgerlijke rechtbank), een afdeling voor strafzaken (correctionele rechtbank), en een afdeling voor jeugd- en familiezaken (familie- jeugdrechtbank). De vijf rechtbanken van eerste aanleg die gelegen zijn waar ook een zetel van een hof van beroep gesitueerd is bestaan uit 5 afdelingen. Zij hebben ook een afdeling voor fiscale zaken en een afdeling voor de strafuitvoering (de strafuitvoeringsrechtbank).

De rechtbank van eerste aanleg is opgesplitst in kamers. Elke kamer behandelt een bepaald soort van zaken, waardoor specialisatie mogelijk wordt. Een kamer kan bestaat uit 1 rechter of 3 rechters. Een zaak wordt door een kamer van 3 rechters behandeld indien (i) partijen hier om vragen, of (ii) de wet dit oplegt (zoals hoger beroep tegen vonnissen van de politierechtbank) (art. 92 Ger.W.). In iedere rechtbank is er een bureau voor rechtsbijstand, een raadkamer, één of meer beslagrechters, één of meer onderzoeksrechter en een kort geding rechter. Dit zijn overigens allemaal alleenzetelende rechters.

Het OM bij de rechtbank van eerste aanleg wordt waargenomen door de procureur des Konings.

Bevoegdheid

De rechtbank van eerste aanleg heeft volheid van bevoegdheid. Dit betekent dat de rechtbank bevoegd is om kennis te nemen van alle zaken, tenzij die tot de exclusieve bevoegdheid van een andere rechtbank zouden behoren.

De rechtbank van eerste aanleg heeft een algemene bevoegdheid voor geschillen waarvan de waarde meer dan 2.500 euro bedraagt.

De rechtbank van eerste aanleg is daarenboven ook exclusief bevoegd om van bepaalde geschillen kennis te nemen, zoals geschillen inzake de staat van de persoon (bvb afstamming), echtscheiding, directe belastingen, tuchtzaken tegen gerechtsdeurwaarders en notarissen, geschillen inzake uitvoerbaarverklaring van beslissingen van buitenlandse rechtbanken etc.

De rechtbank van eerste aanleg neemt ook kennis van het hoger beroep dat is ingesteld tegen vonnissen van de vrederechter en van de politierechtbank (art. 577 Ger.W.).

De jeugdrechtbank behandelt de zaken die tot de jeugdbescherming behoren en beoordeelt strafbare feiten die door minderjarigen zijn gepleegd.

De fiscale afdeling behandelt fiscale zaken.

Rechtsmiddelen

Tegen een vonnis van de rechtbank van eerste aanleg is beroep mogelijk bij het hof van beroep. In strafzaken is dit altijd mogelijk. In burgerlijke zaken is hoger beroep enkel mogelijk indien het geschil een waarde heeft van meer dan 1.860 euro.
 

Indien u een advocaat zoekt om uw belangen te behartigen voor de rechtbank van eerste aanleg, aarzel dan niet contact met ons op te nemen.